Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ đạt thỏa thuận lập khu an toàn ở Syria

Máy bay tuần tra P3 Orion của Hải quân Mỹ cất cánh từ căn cứ Incirlik, Thổ Nhĩ Kỳ - Ảnh: Reuters

Thỏa thuận này bao gồm kế hoạch đẩy tổ chức cực đoan Nhà nước Hồi giáo (IS) ra khỏi khu vực kéo dài khoảng 110 km phía tây sông Euphrates đến tỉnh Aleppo, theo The Washington Post (Mỹ) ngày 27.7.

Nếu kế hoạch này được hoàn chỉnh, các máy bay Mỹ sẽ có thể áp sát các căn cứ quân sự của chính phủ Syria và trực tiếp giúp đỡ cho phe nổi dậy chống chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Thỏa thuận này cũng có thể giúp thiết lập vùng bảo vệ cho khoảng 2 triệu dân thường Syria. Những điều khoản đầu tiên của thỏa thuận đã có hiệu lực vào tuần trước, khi Thổ Nhĩ Kỳ cho phép chiến đấu cơ Mỹ sử dụng căn cứ Incirlik. Các chiến đấu cơ Thổ Nhĩ Kỳ cũng bắt đầu không kích miền bắc Syria từ đó.

Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ, Ahmet Davutoglu ngày 27.7 cho hay Ankara không có ý định triển khai bộ binh đến Syria, nhưng đã đồng ý với Mỹ về việc không kích hỗ trợ cho lực lượng nổi dậy ở Syria chiến đấu chống IS, theo Reuters.

The Washington Post dẫn lời các quan chức giấu tên nói rằng lực lượng nổi dậy Syria sẽ được triển khai để bảo vệ các khu vực an toàn. Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ hôm 25.7 cho biết khi các vùng ở bắc Syria thoát khỏi mối đe dọa của IS, các an toàn khu sẽ được hình thành. Người dân mất nhà cửa sẽ được đưa đến các vùng này.

Máy bay vận tải A400M của Không quân Thổ Nhĩ Kỳ tại Incirlik - Ảnh: Reuters

Washington và Ankara từ lâu đã có những bất đồng về chính sách đối với Syria. Chính quyền Tổng thống Obama phản đối việc thành lập vùng an toàn ở Syria và nói rằng các cuộc không kích của Mỹ chỉ nhắm vào IS. Thổ Nhĩ Kỳ lại từ chối cho Mỹ sử dụng căn cứ Incirlik để tiến hành không kích trừ khi Mỹ đồng ý lập vùng an toàn dọc biên giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria.

Mọi chuyện bắt đầu thay đổi sau khi quân chính phủ Syria thất bại tại khu vực phía tây bắc Syria trước phe nổi dậy, trong bối cảnh IS bắt đầu tràn về đây. IS bắt đầu tấn công Azaz, biên giới giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria do phe nổi dậy nắm giữ. Phe nổi dậy tại Syria nói không nhận được sự hỗ trợ của Mỹ, trong khi Washington cho rằng các cuộc không kích sẽ chỉ hiệu quả nếu được phép sử dụng căn cứ Incirlik.

NATO ngày 26.7 thông báo đã đồng ý yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ, theo đó đại sứ 28 nước thành viên của khối sẽ họp về tình hình an ninh sau vụ đánh bom tự sát tại Thổ Nhĩ Kỳ hồi tuần trước. Theo điều 4 của Hiệp ước Washington, bất kỳ thành viên NATO nào cũng có quyền triệu tập cuộc họp an ninh nếu cảm thấy lãnh thổ và an ninh quốc gia bị đe dọa, theo Washington Post. Thổ Nhĩ Kỳ từng kích hoạt điều khoản này sau khi người dân nước này thiệt mạng do tên lửa của Syria phóng sang và máy bay Syria xâm phạm không phận nước này. Từ năm 2013, NATO đã triển khai hệ thống chống tên lửa Patriot tại Thổ Nhĩ Kỳ sau vụ việc trên.