(TNO) Cái chết của Tổng thống Hugo Chavez hôm 5.3 đặt Venezuela vào một tình thế chia rẽ sâu sắc giữa một bên là các Chavistas, tức những người ngưỡng mộ ông, và bên kia là những người thù ghét ông.
Phó tổng thống Nicolas Maduro, người được ông Chavez chọn làm người kế nhiệm, dự kiến trở thành tổng thống tạm quyền cho đến khi cuộc bầu cử được tổ chức trong vòng 30 ngày, theo Wall Street Journal.
Tuy nhiên, chỉ mất vài giờ đồng hồ để dấu hiệu đầu tiên về sự chia rẽ xuất hiện trong nội bộ đảng Xã hội chủ nghĩa thống nhất Venezuela.
Trong lúc Ngoại trưởng Elias Jaua nói ông Maduro sẽ trở thành tổng thống tạm quyền, một số thành viên quốc hội kêu gọi Chủ tịch Quốc hội Diosdado Cabello đảm nhận chức vụ theo hiến pháp.
Chánh án Tòa án Tối cao Luisa Estella Morales cũng không làm gì nhiều để làm sáng tỏ khúc mắc, chỉ kêu gọi người Venezuela “hãy có niềm tin vào thể chế của các bạn” song không nói rõ công việc cụ thể của các quan chức trong quá trình chuyển giao quyền lực.
|
|
Theo tờ Wall Street Journal, giới quan sát nhận xét có thể có một cuộc đấu đá tranh giành quyền lực đang diễn ra sau hậu trường giữa ông Maduro, người từng là tài xế xe buýt, và ông Cabello, một người có nhiều mối quan hệ thế lực.
Giáo sư khoa học chính trị tại đại học bang Pennsylvania (Mỹ) David Mares nói: “Còn quá sớm để nói quyền lực thực sự sẽ thuộc về ai. Điều này phần lớn phụ thuộc vào lòng trung thành của các chỉ huy quân đội”.
Bộ trưởng Quốc phòng Diego Molero nói mọi quan chức hàng đầu đều có sự ủng hộ của quân đội và đề cập đến cả tên của ông Maduro và ông Cabello.
Thậm chí nếu ông Cabello có thể giữ chức tổng thống tạm quyền, ứng cử viên của chính phủ trong cuộc bầu cử sắp tới chắc chắn sẽ là ông Maduro, người từng giữ chức ngoại trưởng trong bảy năm và giúp xây dựng quan hệ thân cận với các quốc gia chống Mỹ như Iran.
Ông này nhiều khả năng sẽ đối mặt với ông Henrique Capriles, một thủ lĩnh đối lập từng thất bại bẽ bàng trước ông Chavez trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 10 năm ngoái.
Đằng sau chiến tuyến lớn đó, các mưu đồ nhỏ hơn dự kiến sẽ hình thành trong quốc gia có trữ lượng dầu lớn nhất thế giới.
“Điều duy nhất đoàn kết những Chavismo (lý tưởng của Chavez và những người đi theo lý tưởng này) là Chavez và điều duy nhất đoàn kết phe đối lập là sự chống đối với ông Chavez. Thế nên sẽ có một sự xáo trộn khổng lồ ở cả hai phía”, chuyên gia về châu Mỹ Latinh thuộc đại học Duke (Mỹ) Gil Merkx nói với tờ Wall Street Journal.
Một câu hỏi lớn với Venezuela là liệu người kế nhiệm ông Chavez có cố gắng duy trì cuộc cách mạng và di sản của ông hay là phá bỏ phần lớn chúng. Trong bất kỳ trường hợp nào, tầm ảnh hưởng của ông Chavez sẽ định hình nền chính trị và xã hội Venezuela trong nhiều năm, theo các chuyên gia.
“Chavismo sẽ kéo dài trong vài năm song sẽ có bóng tối khác biệt giữa những người giữ gìn di sản này. Một số người sẽ cố gắng đi theo hướng thực tế hơn, một số sẽ muốn đi theo hướng cách mạng nhiều hơn”, kinh tế gia kỳ cựu về châu Mỹ Latinh tại tập đoàn đầu tư Goldman Sachs Alberto Ramos nói.
Theo những người thăm dò, ông Maduro sẽ khởi đầu kỳ tranh cử với lợi thế sít sao và sẽ hưởng lợi từ lá phiếu của những cử tri yêu mến ông Chavez.
“Ông ta là sự thay thế được Chavez chọn lựa và điều này có tác dụng. Ai đó có thể tin rằng Capriles sẽ giữ vai trò quan trọng, song Maduro sẽ bước vào cuộc đua với tư cách ứng cử viên sáng giá nhất”, nhà thăm dò bầu cử Luis Vicente Leon nói.
|
|
Người chiến thắng trong cuộc bầu cử sẽ thừa hưởng một nền kinh tế tăng trưởng nhanh chóng trong thập niên qua nhờ vào giá dầu tăng song sẽ đối mặt với các căng thẳng có thể báo hiệu những rắc rối ngày càng gia tăng trong nhiều tháng và nhiều năm tới.
Việc phá giá 32% đồng tiền Strong Bolivar mới đây đã tạo ra dư chấn trong nền kinh tế. Biện pháp này giúp giảm thâm hụt ngân sách song cũng tạo ra áp lực mới với giá cả trong một đất nước có tỷ lệ lạm phát là 20%.
Việc phá giá cũng không mang lại nhiều lợi ích trong việc ngăn chặn tình trạng thiếu hụt những mặt hàng thiết yếu như bột mì và thịt, vốn khan hiếm vì thiếu đồng USD.
“Tôi không nghĩ ông Maduro có thể nói với các cử tri về một nền kinh tế suy thoái theo cách mà ông Chavez thực hiện bằng cách trình bày tầm nhìn tương lai của riêng ông. Khả năng quản lý dưới thời ông Maduro sẽ yếu ớt hơn thời ông Chavez”, ông Ramos nói.
Cơ sở công nghiệp của Venezuela phần lớn đã biến mất bởi các chương trình quốc hữu hóa rộng lớn dưới thời ông Chavez, khiến đất nước này ngày càng phụ thuộc vào nhập khẩu. Quốc gia Nam Mỹ cũng có gánh nặng nợ nước ngoài vào khoảng 90 tỉ USD.
Thậm chí ngay cả khi ông Capriles tạo ra được chiến thắng ngoạn mục, di sản của ông Chavez sẽ khiến phe đối lập ít có chỗ trống để xoay sở trước những vấn đề như cắt giảm các chương trình chi tiêu được mến chuộng của cố tổng thống.
Ông Capriles đã cam kết sẽ dành một vai trò lớn hơn cho khu vực tư nhân trong nền kinh tế của đất nước, gồm cả ngành công nghiệp dầu. Song ông cũng hứa sẽ giữ lại các chương trình chi tiêu và thậm chí kèm thêm một ít bổ sung, như tăng lương tối thiểu lên 20%.
Ý tưởng chính phủ dùng tiền từ dầu để giúp người nghèo luôn tồn tại tại đất nước Venezuela song nó đã trở nên "thâm căn cố đế" dưới thời ông Chavez.
“Bạn không thể hủy bỏ các chương trình xã hội của ông ấy. Cái giá về chính trị sẽ quá cao. Người ta xem đây là cách tiền từ dầu rót đến chỗ họ”, Juan Guerra, một cựu quan chức ngân hàng trung ương và là cố vấn của ông Capriles nói với tờ Wall Street Journal.
Sơn Duân
Ảnh: AFP
>> Những khoảnh khắc cuộc đời Hugo Chavez
>> Phản ứng quốc tế trước tin ông Chavez qua đời
>> Tổng thống Venezuela Hugo Chavez qua đời ở tuổi 58
>> Bệnh tình ông Chavez nghiêm trọng
>> Venezuela bác tin đồn ông Chavez đã chết
>> Tổng thống Chavez suy hô hấp nặng
>> Tổng thống Hugo Chavez về lại Venezuela
Bình luận