Viên chức thực tài sẽ được trọng dụng

TS Trần Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước (Bộ Nội vụ) đã trả lời phỏng vấn của Thanh Niên xung quanh vấn đề này.

Hơn 1,2 triệu viên chức sẽ ra khỏi biên chế

* Thưa ông, tại sao dự luật viên chức được chỉnh lý lần này trước khi trình Quốc hội (QH) lại quyết định không giữ nguyên biên chế cho viên chức được tuyển dụng trước ngày 1.7.2003 như dự thảo trước đó?

TS Trần Anh Tuấn - Ảnh: Tuyết Mai

- Khi dự luật lần trước được đưa ra lấy ý kiến và thảo luận thì nhiều ý kiến không đồng tình. Các ý kiến này cho rằng quy định như vậy sẽ tạo ra sự không bình đẳng, phân biệt đối xử trong cùng đơn vị sự nghiệp công lập, làm giảm ý chí phấn đấu của viên chức, đồng thời gây khó khăn cho việc áp dụng thống nhất các quy định của pháp luật về chế độ bảo hiểm thất nghiệp, giải quyết tranh chấp về quan hệ lao động, khiếu nại...

Khi tiếp thu các ý kiến này để chỉnh lý, chúng tôi cũng luôn chú ý về sự cần thiết phải giữ ổn định về chế độ, chính sách đối với đội ngũ viên chức đã được tuyển dụng vào các đơn vị sự nghiệp công lập trước ngày 1.7.2003. Điều này cũng đã được khẳng định khi QH ban hành Luật Cán bộ, công chức năm 2008.

Đến nay, sau khi nghiên cứu, tiếp thu, dự thảo luật viên chức đã chỉnh lý lại theo hướng viên chức được tuyển dụng trước ngày 1.7.2003 cũng thực hiện việc ký hợp đồng làm việc không xác định thời hạn với đơn vị sự nghiệp công lập. Nhưng nội dung hợp đồng làm việc phải bảo đảm các quyền lợi, chế độ, chính sách để ổn định việc làm, chế độ tiền lương và các quyền lợi khác mà viên chức đang hưởng.

“Việc đổi mới cơ chế quản lý đội ngũ viên chức theo vị trí việc làm và chế độ hợp đồng làm việc sẽ tạo cơ sở tiếp tục nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức, thực hiện việc xây dựng đội ngũ viên chức theo nguyên tắc thực tài và đào thải, có vào, có ra”.

* Nếu dự luật được thông qua, dự kiến số viên chức sẽ chuyển từ biên chế suốt đời sang chế độ hợp đồng làm việc là bao nhiêu người, thưa ông?

- Tính đến thời điểm xây dựng dự án luật viên chức thì đội ngũ viên chức từ T.Ư cho đến cấp quận huyện có 1,65 triệu người đang làm việc. Trong đó số viên chức được tuyển dụng trước ngày 1.7.2003 ước tính khoảng 1,2 triệu người.

Nguyên tắc thực tài và đào thải

* Việc chuyển đổi này có ý nghĩa như thế nào về mặt cải tiến lề lối và chất lượng công việc của đội ngũ viên chức?

- Dự luật viên chức lần này đã thể chế chủ trương của Đảng về tiếp tục cải cách chế độ công vụ, công chức, nâng cao chất lượng hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập. Tư tưởng của dự thảo luật viên chức thông qua các nội dung nhằm mục đích trước tiên là tiếp tục đổi mới cơ chế và phương thức quản lý viên chức. Thứ hai là thúc đẩy việc nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức. Thứ ba là tiếp tục đẩy mạnh việc tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị sự nghiệp đã được Chính phủ quy định và chỉ đạo thực hiện từ năm 2006.

Việc đổi mới cơ chế quản lý đội ngũ viên chức theo vị trí việc làm và chế độ hợp đồng làm việc sẽ tạo cơ sở tiếp tục nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức, thực hiện việc xây dựng đội ngũ viên chức theo nguyên tắc thực tài và đào thải, “có vào, có ra”. Những người không làm việc được, không đủ năng lực đáp ứng yêu cầu của vị trí việc làm thì sẽ được giải quyết theo hướng chấm dứt hợp đồng làm việc để tuyển dụng người khác xứng đáng hơn.

* Xin ông cho biết việc quản lý và trả lương viên chức theo vị trí việc làm sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của viên chức như thế nào so với hiện nay?

Phân biệt viên chức với công chức Viên chức được phân biệt với cán bộ, công chức ở chỗ tuy đều thực hiện các công việc do Nhà nước giao, đều là những bộ phận cấu thành nguồn nhân lực công nhưng hoạt động của viên chức chủ yếu là các hoạt động nghề nghiệp nhằm cung cấp dịch vụ công cho xã hội, còn hoạt động của cán bộ, công chức là các hoạt động công vụ, luôn gắn với quyền lực nhà nước. Dự luật nêu rõ: “Viên chức là công dân VN được tuyển dụng theo chế độ hợp đồng làm việc, được bổ nhiệm vào một chức danh nghề nghiệp tại các đơn vị sự nghiệp công lập, hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật”.

- Trong điều kiện cơ chế kinh tế thị trường như hiện nay, việc tuyển viên chức theo vị trí việc làm sẽ bảo đảm tính linh hoạt và uyển chuyển hơn so với quản lý viên chức theo chỉ tiêu biên chế. Vì khi tuyển dụng viên chức, đơn vị sự nghiệp chỉ tuyển những người đáp ứng được yêu cầu của vị trí việc làm về phẩm chất, trình độ và năng lực. Khắc phục việc tuyển dụng hiện nay nặng về bằng cấp mà chưa chú trọng xem có đủ năng lực đáp ứng yêu cầu công việc không. Nếu chúng ta thực hiện được việc quản lý và trả lương cho viên chức theo vị trí việc làm gắn với chức danh nghề nghiệp thì đây sẽ là một bước cải cách mạnh mẽ trong quản lý viên chức. Đó là một trong các giải pháp để mọi người có tài năng đều có cơ hội như nhau và thu hút được những người có tài năng thực sự.

* Như vậy, việc tuyển dụng và sử dụng viên chức sẽ phải thay đổi?

- Về mặt cơ bản là có đổi mới về phương thức quản lý viên chức. Trước đây chúng ta quản lý viên chức theo chỉ tiêu biên chế và ngạch bậc như công chức. Mặc dù chế độ hợp đồng làm việc đối với viên chức đã được quy định và thực hiện từ năm 2003 khi sửa Pháp lệnh Cán bộ, công chức nhưng vẫn gắn với chỉ tiêu biên chế. Điều đó không khắc phục triệt để những tồn tại, những dấu ấn của cơ chế xin - cho, xác định số lượng người làm việc trong đơn vị sự nghiệp chưa hoàn toàn dựa trên cơ sở khoa học, không gắn với yêu cầu của đơn vị, không gắn với chức năng, nhiệm vụ của đơn vị sự nghiệp.

Sắp tới, nếu chuyển sang quản lý viên chức theo vị trí việc làm thì số người làm việc phải được tính toán trên cơ sở vị trí làm việc, gắn với chức năng, nhiệm vụ của đơn vị thì sẽ chính xác, khoa học và có hiệu quả hơn. Trước đây đưa ra tỷ lệ giảm biên chế nhưng thực tế rất khó thực hiện. Nhưng nếu quản lý theo vị trí việc làm sẽ xác định rõ số lượng người làm việc trong mỗi đơn vị là bao nhiêu. Như vậy, sẽ không cần phải đưa ra các chỉ tiêu về tinh giảm mà tự nó sẽ điều chỉnh số lượng người làm việc gắn với các vị trí việc làm, bảo đảm phù hợp đối với mỗi đơn vị sự nghiệp.

Một số nội dung đáng chú ý của dự luật + Phạm vi điều chỉnh: chỉ điều chỉnh viên chức làm việc tại các đơn vị sự nghiệp công lập. + Viên chức sẽ được trả lương theo vị trí công việc. + Viên chức được tuyển dụng trước ngày 1.7.2003 thực hiện việc ký hợp đồng làm việc không xác định thời hạn với đơn vị sự nghiệp công lập. Nội dung hợp đồng làm việc phải bảo đảm các quyền lợi, chế độ chính sách để ổn định việc làm, chế độ tiền lương và các quyền lợi khác mà viên chức đang hưởng. + Quy định việc chuyển đổi từ viên chức sang công chức và ngược lại nhằm đảm bảo chế độ, chính sách, quyền, lợi ích chính đáng, tính liên tục trong quá trình cống hiến, thời gian công tác của họ và đảm bảo sự liên thông trong hệ thống chính trị. + Cho phép viên chức tham gia góp vốn nhưng không được đứng ra thành lập công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh và doanh nghiệp tư nhân, hợp tác xã, bệnh viện tư, trường học và tổ chức khoa học tư.

Tuệ Nguyễn
(thực hiện)