Chết mòn vì bệnh tật
Xã Phước Thành được xem là thủ phủ của nạn đào đãi vàng trái phép và cũng là nơi tụ tập của các tay anh chị cai thầu, bảo kê, mua bán ma túy. Nhiều người Bh'noong, nhất là thanh niên bị xúi giục, lừa phỉnh tham gia đào đãi vàng cho các cai thầu. Để khống chế, những tay đầu nậu cho họ dùng thuốc phiện (sau này là ma túy) nhằm dễ bề sai khiến và tăng sự lệ thuộc.
Thống kê sơ bộ của xã Phước Thành cho thấy, trong hai năm 2007, 2008 ở thôn 3 phát hiện 7 thanh niên (đã có vợ, con) bị các triệu chứng bệnh lý tương tự HIV/AIDS. Theo Trạm y tế xã, đến năm 2009, 5 trong số 7 người này đã chết. Đó là H.V.Nh, H.V.Tr, H.V.B, H.V.K và H.V.B; hai người còn lại là H.V.L, H.V.Kh đang vật vã với căn bệnh hiểm nghèo. Điều đáng nói là, khi bệnh tình 5 người đã chết bước sang giai đoạn cuối, thì vợ của họ đều mang thai. Những đứa trẻ được sinh ra và cả mẹ của chúng, cho đến khi chúng tôi có mặt tại Phước Thành những ngày đầu tháng 7.2009 đều chưa được xét nghiệm để theo dõi, điều trị lẫn hỗ trợ kịp thời của ngành y tế và lao động - thương binh - xã hội...
Trao đổi với PV Thanh Niên ngày 10.7, lãnh đạo Trung tâm y tế H.Phước Sơn cho biết trên địa bàn huyện có 44 người nhiễm HIV/AIDS, trong đó 20 người đã chết. Các đối tượng này tập trung chủ yếu tại các xã vùng sâu, nơi những bãi vàng hoạt động nhộn nhịp là Phước Thành, Phước Kim, Phước Lộc, Phước Đức và thị trấn Khâm Đức...
 |
|
Chất thải đổ trực tiếp ra môi trường |
Không chỉ HIV, nhiều nơi ở Phước Sơn thời gian qua người dân còn hoang mang với những căn bệnh lạ. Như làng A Luông nằm ven dòng ĐắkMi, đối diện với UBND xã Phước Kim, có 37 hộ, 174 nhân khẩu, từ đầu năm 2009 đến nay xuất hiện tình trạng nhiều người vàng da, bụng trướng, rồi chết. Đã có 5 người chết vì căn bệnh này, gồm cả thanh niên, phụ nữ có con nhỏ... và hiện còn 4 trường hợp khác đang nằm chờ "thần chết đến gõ cửa".
Hoang mang trước căn bệnh chết người không rõ nguyên nhân, UBND xã Phước Kim phải cầu viện lên cấp trên. Tháng 3.2009, UBND H.Phước Sơn lập đoàn công tác đến Phước Kim tìm hiểu nguyên nhân, bước đầu xác định căn nguyên bệnh lạ là do người dân sử dụng rượu lâu năm, dẫn đến ung thư gan. Thế nhưng, theo ông Nguyễn Văn Nhứt, Chủ tịch xã Phước Kim: "Một phần người dân nơi đây ưa uống rượu. Có người uống quanh năm, suốt tháng. Nhưng bà con vẫn thấy lạ là có trường hợp uống rất ít, thậm chí có người chẳng uống ly nào mà cũng mắc bệnh lạ".
 Một phần người dân nơi đây ưa uống rượu. Có người uống quanh năm, suốt tháng. Nhưng bà con vẫn thấy lạ là có trường hợp uống rất ít, thậm chí có người chẳng uống ly nào mà cũng mắc bệnh lạ |
|
| Chủ tịch UBND xã Phước Kim Nguyễn Văn Nhứt |
Một giả thuyết khác nghe hợp lý hơn, theo ông Phạm Hết, Phó chủ tịch xã Phước Kim, do là căn cứ cách mạng nên địa bàn xã và vùng thượng nguồn dòng ĐắkMi trước đây phải hứng chịu rất nhiều bom đạn, trong đó có cả chất hóa học. Ngoài ra, Phước Kim cũng là nơi mà nạn đào đãi và khai thác vàng trái phép diễn ra rầm rộ, khả năng nguồn nước bị nhiễm xyanua là khó tránh. Gần đây, UBND xã lấy mẫu nước gửi đi xét nghiệm với mong muốn các ngành chức năng của tỉnh Quảng Nam sớm đưa ra kết luận cuối cùng về tình hình bệnh tật của người dân, nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả...
Đi vào "vùng chết"
Ông Hồ Văn Ni, Bí thư Đảng ủy xã Phước Thành, chỉ tay về phía những ngọn núi xa xa, nơi có các suối nước nhỏ chảy ra, nói đó là nguồn nước để người dân địa phương làm lúa nước cung cấp lương thực cho 378 hộ với trên 1.400 nhân khẩu của xã. "Nhiều mùa lúa rồi, người dân trong xã không gặt được gì. Không phải vì thiếu nước, thiếu phân, thậm chí nước thừa là đằng khác. Nhưng nguồn nước đã bị ô nhiễm nặng lắm", ông Ni lo lắng.
Men theo dòng ĐắkMéct, lên đỉnh núi cao, chúng tôi tiến sâu vào nơi người dân gọi là "vùng chết". Vừa đi, ông Đinh Văn Qua, Phó chủ tịch xã, vừa nói: "Ngày trước dưới dòng ĐắkMéct này cá nhiều vô kể. Bà con mình chỉ cần lội một chút là đã có cá để ăn. Còn bây giờ, đố ai mà tìm ra con cua, con cá. Cá không sống nổi với xyanua đâu".
|
Theo Công an H.Phước Sơn, có thời điểm tại các xã là "tâm vàng" số người đến đào vàng lên tới hàng chục ngàn, gấp nhiều lần dân số huyện. Kiếm tiền dễ như trở bàn tay khiến hàng nhu yếu phẩm tăng cao (cho đến bây giờ giá vẫn cao gấp đôi, gấp ba so với giá cả ở TP Đà Nẵng). Vùng đất này cũng là nơi tệ nạn xã hội như mại dâm, ma túy, xã hội đen bùng phát… |
Quả thật, chọn một con suối có lượng nước đổ vào dòng ĐắkMéct nhiều nhất, chúng tôi ngược dòng. Nước ở suối này không còn màu xanh, màu vàng cũng không, mà toàn một màu trắng đục như sữa. Ven bờ suối, hàng chục lán trại của dân đãi vàng (dân địa phương gọi là hàng xái) dựng lên, nhân công đang móc cát từ dưới suối đổ vào máng, sau đó dùng xyanua phân kim. Trong lán trại, mùi hôi bốc lên nồng nặc, làm xây xẩm mặt mày. Càng lên cao, mùi hôi càng dữ dội. Những người "hưởng xái" này ăn theo dự án khai thác vàng của Công ty TNHH T.S nằm trên đỉnh núi. Công nghệ khai thác lạc hậu, không có bãi xử lý thải, là nguyên nhân chính khiến nước đầu nguồn dòng ĐăkMéct bị ô nhiễm nặng.
Trong khi đó, tại xã Phước Kim, dòng ĐắkMi cũng bị tàn phá trầm trọng bởi các đơn vị khai thác vàng và những người đãi vàng sa khoáng. Dòng sông không còn là nơi để người dân làm điểm tựa cho cuộc mưu sinh. Mang tiếng "sống trên đống vàng", nhưng đời sống người dân còn rất nghèo nàn, lạc hậu. Thống kê sơ bộ xã Phước Kim có 220 hộ với khoảng 990 nhân khẩu thì đã có 80% là hộ đói nghèo phải nhận trợ cấp thường xuyên. Xã Phước Thành cũng chẳng hơn gì, toàn xã có đến 60% số hộ đói nghèo; tỷ lệ học sinh bỏ học tăng qua từng năm; nhiều người không có việc làm, trong khi giá cả các mặt hàng nhu yếu phẩm lại tăng cao...
"Tôi chưa thấy người dân sống giàu có nhờ vàng, mà chỉ thấy nhiều hộ phải sống vất vưởng, con cái không được học hành; nhiều thôn phải sống nhờ sự chu cấp thường xuyên của xã hội...", ông Hồ Văn Ni than thở.
| Một nỗi lo khác ở Phước Sơn bây giờ là những đứa trẻ không cha xuất hiện ngày càng nhiều. Tại các xã nằm trong "tâm vàng" Phước Lộc, Phước Thành, Phước Kim có rất nhiều phụ nữ trẻ đơn thân nuôi con nhỏ, phần bởi cha chúng chết vì bệnh tật, nhưng đa phần dân làng không biết cha chúng là ai. Theo tìm hiểu của chúng tôi, hầu hết những thiếu nữ này không được học hành đến nơi đến chốn, phải vào các bãi vàng sa khoáng làm công cho chủ bãi. Bà Hồ Thị Thiết, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Phước Thành, cho biết tại thôn 4 có đến 3 thiếu nữ tuổi chưa đầy 16 đã phải một mình nuôi con, và "Làng chỉ biết họ vào bãi vàng làm công. Sau đó, rời bãi một mình với cái bụng vượt mặt". Một trường hợp đau lòng khác vừa xảy ra ở xã Phước Thành: em H.T.H (sinh năm 1996) đi làm công tại một bãi vàng sa khoáng đã bị Đào Văn Định (1984, quê Ninh Bình) dụ dỗ, hãm hiếp nhiều lần. Đến khi H.T.H có bầu, gia đình mới phát hiện và tố cáo với cơ quan công an… Theo ông Nguyễn Văn Đây, Phó phòng LĐ-TB-XH H.Phước Sơn, toàn huyện hiện có hàng chục trường hợp trẻ sinh ra không có cha, trong đó chủ yếu ở các xã có nhiều điểm khai thác vàng như Phước Thành, Phước Kim, Phước Công, Phước Lộc, Phước Chánh... Hầu hết các trường hợp này gia đình đều nghèo khó, đang phải nhận trợ cấp của xã hội 120.000 đồng/tháng, và tương lai lớn lên thất học là khó tránh khỏi. |
Hữu Trà
Bình luận (0)