Còn lưu danh tiếng muôn đời!

Trong vòng hoa của khách gửi đến viếng, chia buồn trong ngày 6-7, tại Nhà Tang lễ TPHCM, 25 Lê Quý Đôn, quận 3 - TPHCM có vòng hoa của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng, Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng Trương Tấn Sang, Bí thư Thành ủy TPHCM Lê Thanh Hải...

Đến viếng linh cữu NSND Phùng Há, Thành ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ TPHCM tỏ lòng vô cùng thương tiếc “Dì Bảy- Phùng Há” và ghi trong sổ tang: “NSND Phùng Há là một trong những trụ cột của nghệ thuật cải lương VN, một tài hoa nghệ thuật đã một đời cống hiến cho sự phát triển và làm giàu đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân; người đã đào tạo và vun đắp nhiều nghệ sĩ tài hoa; người phụ nữ nhân hậu, hết lòng vì đồng nghiệp, học trò, người lao động nghèo; một tấm gương lao động, sáng tạo nghệ thuật vì nhân dân đối với các thế hệ nghệ sĩ sân khấu và những người hoạt động nghệ thuật”.

Đến viếng linh cữu NSND Phùng Há có một phụ nữ gây sự chú ý cho nhiều người bởi vẻ bề ngoài nghèo khó. Đó là bà Tô Ngọc (52 tuổi, ở Cô Bắc, Q.1-TPHCM). Bà không chỉ là khán giả ái mộ NSND Phùng Há như bao khán giả say đắm bộ môn nghệ thuật cải lương khác mà bà đến còn vì quý trọng tấm lòng của một nghệ sĩ tài danh. Bà kể: “Cha tôi trước đây chỉ là nhân viên hậu đài trong đoàn hát Hương Mùa Thu, nhưng khi ông qua đời, cô Phùng Há vẫn đến viếng thăm và đưa tiễn cha tôi về nơi an nghỉ cuối cùng. Tấm lòng đó đã khắc sâu trong tâm trí tôi, dù lúc đó tôi còn là một đứa trẻ. Lúc cô ngã bệnh, tôi có đến nhưng không thể vào thăm cô được. Cô đi, tôi cũng chỉ có thể đến thắp nhang lạy trả ơn cô, nhưng mãi mãi cô là một cô tiên trong lòng tôi”.

NSƯT Lệ Thủy đang viết những dòng cảm tưởng vào sổ tang

Nhiều nghệ sĩ đã để tang bà như con cháu ruột thịt: NSND Huỳnh Nga, NSƯT Nam Hùng, NSƯT Thanh Thanh Tâm... Các NSƯT Kim Cương, Bạch Tuyết, Thanh Sang, Minh Vương, Lệ Thủy, Tô Kim Hồng, Thanh Thanh Tâm,... đã thay nhau túc trực bên linh cữu NSND Phùng Há.

Nghệ sĩ Thanh Sang tâm sự: “Tôi không biết tổ nghiệp của mình là ai nhưng với tôi, má Bảy chính là tổ nghiệp. Má đã dẫn dắt, đào tạo biết bao thế hệ nghệ sĩ tài năng. Má mất đi nhưng sẽ lưu danh muôn đời trong giới nghệ sĩ”.

Nghệ sĩ lão thành Như Mai khóc thương NSND Phùng Há

Đã 82 tuổi, sức khỏe kém, đi lại khá khó khăn, phải có người dìu nhưng nghệ sĩ lão thành Như Mai vẫn đến viếng người thầy, người chị trong nghề. Bà đã khóc khi nói về NSND Phùng Há: “Má Bảy là đại thụ của sân khấu cải lương, giàu lòng nhân ái đối với mọi người. Má Bảy là tấm gương, là hình ảnh để tôi và các thế hệ sau phấn đấu”.

NSƯT Lệ Thủy viết trong sổ tang: “Má Bảy ơi! Con là Lệ Thủy đây. Má Bảy mất đi, nghệ sĩ chúng con mất đi một vốn quý. Con nghĩ sau này thế hệ nghệ sĩ chúng con chắc không ai làm được như má Bảy- một nghệ sĩ suốt đời tận tụy với nghệ thuật; gần cuối đời, má Bảy đã làm được một việc lớn là xây dựng được một chỗ nương thân cho nghệ sĩ nghèo, neo đơn. Chúng con sẽ cố gắng học hỏi những gì má Bảy đã làm”.

Phát biểu với báo chí, NSƯT Lệ Thủy nói: “Việc của chúng tôi lúc này không phải là chỉ xót thương vì sự ra đi của má Bảy mà là tiếp bước những gì má Bảy đã làm và còn dang dở. Đó là cách để chúng tôi thể hiện sự tôn kính, biết ơn và ngưỡng mộ của mình với má Bảy”.

Người mẹ thứ hai của tôi Tôi có hai người mẹ, người mẹ sinh ra tôi mất lúc tôi vừa 8 tuổi và người mẹ thứ hai là người dạy cho tôi nghề nghiệp Tổ, dạy tôi nhận ra mình có khả năng làm người với tình thương bao la dành cho con người, lòng biết ơn, trách nhiệm bản thân, trách nhiệm với thiên nhiên, với dân tộc và Tổ quốc VN. Đó là má Bảy. Hai sự ra đi ở hai thời điểm cách xa nhau, để lại lòng tôi những khoảng trống không thể và không biết làm sao để lấp đầy. Bà là Tổ, là mẹ, là tri âm tri kỷ. Bà đã hy sinh cả cuộc đời riêng, hạnh phúc riêng để sống đầy đủ với đời bằng tình thương và trách nhiệm của một nghệ sĩ dân tộc. Tôi không chỉ được học nghề do bà truyền dạy mà còn học nhiều hơn ở cách sống của bà, bà thương từ em bé cho đến người già nua, hèn kém. Không ai tới gặp mà bà để họ lủi thủi đi về không. Lòng khoan dung nhân từ ở bà bao la như trời biển mà tôi ít thấy ai có được. Khi còn sống, ngoài việc mua đất xây chùa cho nghệ sĩ có nơi chốn trở về, kêu gọi xây cất nhà dưỡng lão cho nghệ sĩ về già có chỗ nương thân, bà luôn ưu tư về những đứa trẻ nghèo, những đứa trẻ mồ côi, không chỉ con em của nghệ sĩ mà luôn cả những đứa trẻ sinh ra trên đời không được sống đầy đủ, không được học hành đến nơi đến chốn. Bà kêu gọi trong cũng như ngoài giới hiến đất thành lập ký nhi viện để giúp những đứa trẻ không may được sống nên người, có ích cho bản thân và cho xã hội. Nếu có thể, tôi xin được tiếp tục kêu gọi lòng hảo tâm của mọi người, mọi giới cùng nhau bắt tay thành lập ký nhi viện cho trẻ em nghèo, chúng ta cố gắng thực hiện từng bước ước vọng chính đáng, cao quý của NSND Phùng Há. NSƯT Bạch Tuyết

Bài và ảnh: Thùy Trang / Người Lao Động