175 năm “ngủ quên” trong tủ
Ngày 31.3.2009, nhân chuyến công tác ra đảo Lý Sơn, ông Nguyễn Hòa Bình, Phó bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi đến viếng bia Chiến sĩ trận vong, nơi thờ anh linh của con em đảo Lý Sơn đã hy sinh trong khi làm nhiệm vụ ngoài quần đảo Hoàng Sa hàng trăm năm trước. Trong lúc hàn huyên, cụ Võ Hiển Đạt (77 tuổi), người giữ đền thờ, có khoe với ông Bình về một tư liệu liên quan đến Đội Hoàng Sa “do Vua Minh Mạng ban năm 1834”. Cụ Võ Hiển Đạt đã chép toàn bộ văn bản và phiên âm từ tiếng Hán ra tiếng Việt nhưng chưa dịch nghĩa.
PV Thanh Niên đã nhanh chóng tiếp cận nguồn tư liệu này, có được bản photocopy, còn bản gốc thì “không được!”, như lời của ông Đặng Lên, người đang giữ tư liệu. Sở dĩ ông Lên “làm khó” là vì hai lẽ: Thứ nhất, dòng họ Đặng ở Đồng Hộ có nhà thờ tổ. Tất cả giấy tờ liên quan đến dòng họ đều được cất trong tủ, chỉ trưởng nam mới có quyền mở tủ. Tài liệu về Hoàng Sa lại thuộc diện “cơ mật”, chỉ khi anh Đặng Tấn Thành, trưởng nam họ Đặng đồng ý thì mới được lấy ra khỏi tủ. Anh Thành hiện là Phó văn phòng UBND huyện Lý Sơn, hôm đó bận rộn với việc công bố thương hiệu tỏi Lý Sơn nên không có ở nhà để mở tủ. Thứ hai, theo lời ông Lên, năm 1978 có hai ông Diệp Đình Hoa và Trần Văn Cầu, tự xưng là nhà nghiên cứu, về Lý Sơn và lấy đi nhiều tài liệu chữ Hán, gọi là “mượn” nhưng đã hơn 30 năm nay, vẫn chưa thấy trả. Vì vậy, các tộc họ ở Lý Sơn rất cảnh giác trong việc cho mượn tài liệu chữ Hán của dòng tộc.
 |
|
Đại diện Sở VH-TT-DL Quảng Ngãi trao tặng giấy khen cho tộc họ Đặng |
Tài liệu được viết bằng mực tàu trên giấy dó, cất trong tráp gỗ làm bằng một loại cây mọc ở ven biển, chịu đựng được sự khắc nghiệt của khí hậu đảo. Nhờ đó mà suốt 175 năm, tài liệu vẫn còn mới nguyên. Mỗi dịp tế xuân tháng 2 âm lịch, dòng tộc mới mở ra kiểm tra xem có mối mọt hay mất mát gì không, sau đó lại cất vào tủ, hoàn toàn không biết đó là “tờ lệnh” liên quan đến Đội Hoàng Sa.
|
Tối 9.4, tại m Linh tự - nơi thờ các chiến sĩ hy sinh trong quá trình làm nhiệm vụ bảo vệ lãnh hải của Tổ quốc tại Hoàng Sa, các tộc họ trên đảo Lý Sơn đã tổ chức Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa. Đây là nghi lễ được người dân trên đảo duy trì từ hàng trăm năm nay nhằm ghi nhớ công ơn của tiền nhân đã hy sinh nơi Hoàng Sa. (Hiển Cừ) |
Vậy là, tài liệu quý này sau 175 năm “ngủ quên” trong tủ thờ của tộc họ Đặng ở Đồng Hộ này, nay đã được con cháu “mang ra ánh sáng”.
Hiến báu vật cho quốc gia
Sáng ngày 9.4, dòng họ Đặng đã làm lễ cúng vong linh tiền nhân và hiến toàn bộ tài liệu quan trọng này cho Nhà nước, do lãnh đạo Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi đại diện tiếp nhận. Ông Đặng Lên thay mặt tộc họ phát biểu: “Tờ lệnh này giờ thuộc tài sản quốc gia chứ không chỉ riêng họ Đặng. Chúng tôi rất vui mừng biết rằng trong gia tộc mình đã có người tham gia bảo vệ Hoàng Sa từ mấy trăm năm trước. Mong rằng đây sẽ là cứ liệu để Việt Nam mình đòi lại Hoàng Sa về cho đất nước”.
 |
|
Sắc chỉ cùng con dấu của triều đình sai đội thủy quân ra Hoàng Sa năm 1834 - Ảnh: Hiển Cừ |
Mấy ngày qua, trên đảo Lý Sơn có tin về một người lạ mặt tự nhận là cán bộ nghiên cứu văn hóa ra đảo đòi lấy tờ lệnh này nhưng việc bất thành. Sự việc đã được báo cho các cấp có thẩm quyền. UBND huyện Lý Sơn đã thông báo đến toàn bộ các tộc họ trên đảo, nghiêm cấm trao các kỷ vật, hiện vật, tài liệu liên quan đến Đội Hoàng Sa cho bất cứ ai nếu chưa có sự đồng ý của lãnh đạo huyện.
Hôm nay 10.4, báu vật của dòng họ Đặng sẽ về đất liền, được cấp có thẩm quyền gìn giữ. Nội dung thông điệp trong tài liệu đã được giải mã, vấn đề còn lại là việc chúng ta sử dụng nội dung thông điệp ấy sao cho hiệu quả nhất, xứng đáng với sự bảo vệ, gìn giữ và hiến tặng của tộc họ Đặng.
|
Nội dung tờ lệnh nói gì? Bản dịch dưới đây của hai nhà nghiên cứu Hán Nôm Nguyễn Xuân Diện và Nguyễn Đức Toàn (Viện Nghiên cứu Hán Nôm): T.S |
Trà Sơn
Bình luận (0)