3.000 tỉ cho nghiên cứu khoa học mỗi năm: Nhiều nghiên cứu... xếp ngăn kéo

(TNO) Sáng 12. 6, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân đã trả lời chất vấn Quốc hội liên quan đến việc nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất.

Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình) nêu mỗi năm ngân sách dành 1.300 tỉ đồng cho nghiên cứu khoa học nhưng có rất ít công trình nghiên cứu khoa học có chất lượng cao mà chủ yếu nghiên cứu ra rồi xếp ngăn kéo. Sản phẩm khoa học nghiệm thu trên bàn là chủ yếu.

"Xin hỏi bộ trưởng thực trạng vấn đề này và biện pháp khắc phục?", đại biểu Cường chất vấn.

Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết hàng năm ngân sách nhà nước dành ra 3.000 tỉ đồng cho hoạt động nghiên cứu khoa học chứ không phải 1.300 tỉ đồng như đại biểu Cường nêu.

Nhiều đề tài in ấn rất đẹp rồi xếp ngăn kéo. Một số người nói lĩnh vực nghiên cứu khoa học rất dễ kiếm tiền. Nhiều đề tài tốn vài tỷ đồng nhưng không thể ứng dụng. Cần có cách kiểm soát và chế tài những đề tài nghiên cứu ra mà không thể ứng dụng. Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận)

Ông Quân cho biết đề tài khoa học "xếp ngăn kéo" thường có ba loại: Thứ nhất là những đề tài nghiên cứu cơ bản. Đây là những nghiên cứu đi trước thời đại, và phải có thời gian chờ đợi đến lúc nào đó mới ứng dụng được. Đơn cử như nghiên cứu chất bán dẫn do người Mỹ sáng chế từ những năm 1960 nhưng đến năm 1970 mới được người Nhật áo dụng rộng rãi và rất hiệu quả trong các thiết bị điện tử.

Thứ hai là những đề tài nghiên cứu ứng dụng. Loại nghiên cứu này phải kèm theo đầu tư từ đó mới có sản phẩm thương mại ứng dụng ra thực tế. Tuy nhiên trong nước hiện nay không có nhiều doanh nghiệp có nhiều vốn nên có những đề tài nghiên cứu tốt nhưng không tìm được địa chỉ và phải chờ đợi đầu tư.

Loại thứ ba, ông Quân thừa nhận, là một số đề tài xếp ngăn kéo thực sự và nghiên cứu ra không thể áp dụng được. Đây là những đề tài nghiên cứu không xuất phát từ thực tế mà xuất phát từ sở thích của người làm khoa học. Cho nên khi nghiên cứu xong không thể ứng dụng được vào thực tế.

“Luật Khoa học và Công nghệ  quy định nghiên cứu khoa học nghiên cứu khoa học phải từ đơn đặt hàng, từ nhu cầu chứ không phải từ sở thích của nhà khoa học. Cũng có trường hợp nhà khoa học đề xuất đề tài nghiên cứu nhưng phải thông qua hội đồng thẩm định. Nếu đề tài đó ứng dụng được thì mới chấp nhận cho nghiên cứu”, ông Quân nói.

Về câu hỏi của đại biểu "bao giờ chấm dứt tình trạng đề tài xếp ngăn kéo?", ông Quân cho biết nếu thực hiện nghiêm chỉnh Luật Khoa học và Công nghệ sẽ tránh được tình trạng trên.

Đại biểu Đoàn Nguyễn Thùy Trang (TP.HCM) nêu một thực trạng là hàng năm ngân sách nhà nước dành ra 2% dành cho khoa học công nghệ nhưng chưa năm nào số tiền được chi đạt được con số này. Điều đáng nói là dù ngân sách chi ít nhưng nhiều nơi chi không hết hay chi không đúng mục đích. Đại biểu Trang đề nghị Bộ trưởng Quân lý giải và có biện pháp.

Bộ trưởng Quân cho biết vừa qua ngân sách nhà nước dành ra 1,52% chi cho lĩnh vực khoa học công nghệ, tương đương 17.300 tỉ đồng, 20% trong số này dành cho lĩnh vực nghiên cứu.

“Trên thực tế đúng là có tình trạng sử dụng không hết kinh phí. Nhiều đề tài lạc hậu không theo kịp thị trường. Nhiều đề tài khi được cấp kinh phí thì có người nghiên cứu nên không làm nữa mà phải trả lại tiền cho nhà nước. Nhiều địa phương sử dụng kinh phí không đúng mục đích”, ông Quân thừa nhận.